Η εντερική μετάπλαση του στομάχου αποτελεί στις μέρες μας ένα ολοένα και πιο συχνό πρόβλημα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι γαστρεντερολόγοι αλλά και οι ασθενείς που συνήθως υποβάλλονται σε γαστροσκόπηση για ένα πλήθος συμπτωμάτων που αφορά το ανώτερο πεπτικό σύστημα.
Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι ασθενείς γίνονται αποδέκτες διαγνώσεων περί προ-καρκινωματωδών αλλοιώσεων του στομάχου τους με αποτέλεσμα να υπόκεινται σε πλήθος ενδοσκοπήσεων ανά έτος για να ληφθούν κάθε φορά μεγάλος αριθμός βιοψιών για την ανάδειξη ύπαρξης ή όχι δυσπλασίας στις εστίες τις εντερικής μετάπλασης. Το αποτέλεσμα είναι η ψυχολογική επιβάρυνση των ασθενών με εντερική μετάπλαση και ο φόβος ότι θα αναπτύξουν καρκίνο του στομάχου. Δυστυχώς πολλοί γαστρεντερολόγοι λόγω μη επαρκούς εκπαίδευσης αλλά και κατάλληλου εξοπλισμού ενδοσκόπησης στην ανεύρεση πρώιμων νεοπλασματικών αλλοιώσεων του στομάχου καλύπτουν την ανεπάρκεια αυτή με συνεχείς ενδοσκοπικούς ελέγχους χωρίς στοχευμένη δειγματοληψία των πραγματικά επίφοβων περιοχών που θεωρητικά θα μπορούσαν να προάγουν μια καρκινογένεση στο στομάχι.
Η εντερική μετάπλαση επί της ουσίας είναι το αποτέλεσμα μιας χρόνιας φλεγμονής του στομάχου κατά την οποία ο οργανισμός προσπαθεί να επουλώσει βλάβες που συμβαίνουν στα κύτταρα του στομάχου. Οι περιοχές με τη χρόνια φλεγμονή καλύπτονται από κύτταρα εντερικής προέλευσης γιατί τα φυσιολογικά κύτταρα του στομάχου δεν μπορούν πλέον να αναγεννηθούν. Οι επιθετικοί παράγοντες για αυτή τη διεργασία περιλαμβάνουν τη λοίμωξη από συγκεκριμένα στελέχη του Ελικοβακτηριδίου (Helicobacter Pylori), την αυτοάνοση γαστρίτιδα που διαγιγνώσκεται σε ασθενείς με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης B12 αλλά και άλλους παράγοντες όπως προηγούμενα χειρουργεία στο στομάχι ή τη χρόνια παλινδρόμηση χολής στο στομάχι.
Τα κύτταρα της εντερικής μετάπλασης είναι δυνατόν να υποστούν βλάβες στο DNA τους και τελικά να οδηγήσουν σε δυσπλασία (χαμηλόβαθμη ή υψηλόβαθμη) και υπό συνθήκες σε αδενοκαρκίνωμα. Η πιθανότητα να συμβεί αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες (φυλετικούς, εθνικότητας, επιδημιολογικούς, οικογενειακό ιστορικό καρκίνου στομάχου) αλλά το κυριότερο φαίνεται να είναι η συνεχιζόμενη φλεγμονή που προκαλεί η παρουσία του ελικοβακτηριδίου. Σε γενικές γραμμές η πιθανότητα να εξελιχθεί μια εστία εντερικής μετάπλασης σε καρκίνο είναι από 1-10% σε μια περίοδο δεκαετίας. Αυτό που φαίνεται από μελέτες είναι ότι όσο πιο εκτεταμένη είναι μέσα στο στομάχι τόσο πιο πιθανό είναι να συμβεί κάτι τέτοιο. Έτσι για παράδειγμα η πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου σε ένα άτομο με εντερική μετάπλαση μόνο στο άντρο του στομάχου είναι σχεδόν μηδενικές ενώ σε άτομα που καταλαμβάνει άνω της μισής έκτασης στο στομάχι πλέον υπαρκτές.
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια η κατάδειξη της έκτασης της εντερικής μετάπλασης γινόταν με τη λήψη βιοψίας από διάφορα σημεία του στομάχου. Σήμερα όμως με τα σύγχρονα ενδοσκόπια υψηλής ανάλυσης που διαθέτουν φίλτρο ψηφιακής χρωμοενδοσκόπησης (NBI- Narrow Band Imaging) αυτό δεν είναι απαραίτητο καθώς είναι δυνατή η χαρτογράφηση του στομάχου με αυτά. Ειδικότερα η ευρωπαϊκή εταιρεία ενδοσκόπηση (ESGE) προτείνει τη χρήση τέτοιων συστημάτων για την επιτήρηση ασθενών με εντερική μετάπλαση.
Τί γίνεται σε περιπτώσεις όμως που η βιοψία μας αναδείξει δυσπλασία?
H ανάδειξη δυσπλασίας μπορεί να σημαίνει ότι πλέον τα κύτταρα του στομάχου έχουν υποστεί βλάβες πιο προχωρημένες, ανάλογα με το βαθμό της δυσπλασίας, που μπορεί να οδηγήσει σε καρκινογένεση. Εδώ όμως χρειάζεται πολύ προσοχή από πλευράς του γαστρεντερολόγου! Η ευρωπαϊκή εταιρεία ενδοσκόπησης προτείνει σε τέτοιες περιπτώσεις την ευθύνη της επιτήρησης να αναλάβει ενδοσκοπικό κέντρο εξειδικευμένο που διαθέτει κατάλληλη τεχνολογία και τεχνογνωσία αλλά και εξειδικευμένος παθολογοανατόμος. Το εξειδικευμένο κέντρο επί της ουσίας έρχεται να αναλάβει την πραγματική διάγνωση. Αυτό πραγματοποιείται με την εκπαίδευση συγκεκριμένων ενδοσκόπων αλλά και τη χρήση πλέον τεχνολογίας ενισχυμένης εικόνας που περιλαμβάνει πέραν της ψηφιακής χρωμοενδοσκόπησης τη δυνατότητα μεγέθυνσης του ιστού του στομάχου έως και 115 φορές. Μόνο έτσι είναι δυνατόν να διαπιστώσουμε αν υπάρχει δυσπλασία στο στομάχι και να επανελέγχουμε τους ασθενείς με συγκεκριμένο πρωτόκολλο ώστε να μην χρειάζονται άσκοπες και τυχαίες βιοψίες. Η ενδοσκόπηση ενισχυμένης εικόνας με μεγεθυντική χρωμοενδοσκόπηση μπορεί να διαγνώσει ελάχιστα διακριτές βλάβες ή να αναιρέσει προηγούμενες βιοψίες!
Στην κλινική μας διενεργούνται τουλάχιστον 350 ενδοσκοπήσεις υψηλής ανάλυσης και ενισχυμένης εικόνας ανά έτος μετά από παραπομπές από συναδέλφους γαστρεντερολόγους σε ασθενείς με εντερική μετάπλαση στομάχου…. Η τεχνολογία που χρησιμοποιούμε είναι η πλέον σύγχρονη σε παγκόσμιο επίπεδο από τον οίκο Olympus Corporation, Japan (Εvis X1, 1500 series dual focus) με δυνατότητα μεγεθ
Θα πρέπει να τονίσουμε ότι πλέον ακόμα και στους ασθενείς με διαπιστωμένη δυσπλασία η εφαρμογή των νεότερων ενδοσκοπικών τεχνικών όπως της ESD (υποβλεννογόνιος διατομή) είναι σε θέση να θεραπεύσει σχεδόν όλες τις πρώιμες καρκινικές βλάβες και ο ασθενής να μην οδηγηθεί σε χειρουργείο!
